کاربرد روش آنالیز تمایز در تهیه کلید اکتشافی در ذخایر مس با میزبان رسوبی در بلوک طبس- راور

در اکتشاف مواد معدنی، بخصوص در اکتشافات کوچک مقیاس، تشخیص مناطق کانی­سازی شده و رخساره­های بارور از مناطق عقیم از اهداف مهم عملیات اکتشافی در هر ناحیه­ای است. نمونه­برداری از رسوبات آبراهه­ای در این نواحی از متـداول­ترین روش­های اکتشاف ژئوشیمیایی است. به دلیل تعداد زیاد متغیرهای مورد استفاده در پردازش نتایج آنالیز نمونه­های ژئوشیمیایی، لازم است از روش­های آماری چند متغیره برای مدلسازی تغییرپذیری میان داده­ها استفاده نمود. یکی از روش­های تجزیه و تحلیل آماری چند متغیره کارآمد در این میان، روش آنالیز تمایز است. در این مقاله مبانی، روش­کار و چالشهای مطرح در کاربرد این روش به همراه ارائه یک مثال عملی در تهیه یک کلید اکتشافی برای کشف ذخایر مس با میزبان رسوبی در بلوک طبس- راور در ایران مرکزی آورده می­شود. بدین منظور 123 نمونه­ رسوب آبراهه برداشت شده از مناطق امید بخش، بر اساس شواهد زمین­شنـاسی، ژئوشیمیایی، کانی­سنگین و بازدید­های صحرایی به دو گروه تقسیم شده­اند. سپس بر اساس 45 متغیر ژئوشیمیایی اندازه­گیری شده در نمونه­ها، با استفاده از آنالیز تمایز یک تابع خطی متشکل از 19 متغیر که بیشترین اثر را در طبقه­بندی نمونه­ها به دو گروه عقیم و بارور داشته­اند، بدست آمده است. پس از ارزیابی میزان اعتبار آماری تابع حاصله و تعیین میزان دقت آن در طبقه بندی داده­های اولیه، تابع حاصله را به عنوان یک کلید اکتشافی در تمیز حوضه­های آبریز با شواهد کانی­سازی احتمالی مس با میزبان رسوبی و فاقد شواهد کانی­سازی مزبور معرفی نموده­ایم. در پایان نیز به منظور کنترل توانایی کلید اکتشافی معرفی شده، از 118 نمونه رسوب آبراهه­ای کنترلی برداشت شده در برگه 1:100،000 شمشیرآباد استفاده شده است. بر اساس کلید اکتشافی تهیه شده، برای تمامی نمونه­های کنترلی مقدار امتیاز تمایز محاسبه شده و با توجه به مقادیر حاصله میزان پتانسیل کانی­سازی احتمالی هر نمونه تعیین شده است. از میان نقاط کنترلی 22 نقطه به منظور تعیین صحت طبقه بندی مورد بازدید صحرایی قرار گرفته و بر اساس نتایج حاصله مشخص گردید که به طور متوسط در 90% موارد طبقه بندی بدرستی انجام می­شود. لذا روش آنالیز تمایز به عنوان یک روش مناسب برای تهیه کلید اکتشافی در تعیین مناطق امید بخش و کشف کانسارهای مختلف در اکتشافات کوچک مقیاس و میان مقیاس معرفی می­گردد.